De nieuwe Alfa Romeo mag niet Milano heten want wordt gemaakt in Polen – en Boretti, Bertolli en Berini dan? Zijn die wel Italiaans?

De Italiaanse autofabrikant Alfa Romeo noemde zijn nieuwste model Milano, maar dat mocht niet van de minister die over ‘Made in Italy’ gaat. De nieuwe Alfa wordt namelijk gemaakt in Polen. Maar hoe zit dat dan met Boretti, Bertolli en Berini? Zijn die dan Italiaans?

De naam van Alfa’s eerste elektrische auto wordt nu Junior. En dat is niet Italiaans, maar wel een nadrukkelijke historische allusie naar een oudje, de Alfa Romeo GT 1300 Junior. Die was heel Italiaans, en verwierf dankzij successen in de racerij in de jaren ’60 van de vorige eeuw een iconische status. En verkocht ook nog eens heel goed in die tijd.

Het lijkt een knieval. Want zeg zelf, het toch wat vlakke Junior verbleekt bij het Ornella Vanoni-welluidende Milano.

Directe aanleiding van de prompte naamsverandering is dat minister Alfredo Urso delle imprese e del made in Italy openlijk de naam Milano bekritiseerde met een fel: ‘Het kan niet zo zijn dat een auto met de naam Milano in Polen wordt geproduceerd.’ Wacht even, delle imprese e del made in Italy, wat is dat? Dat betekent van economische ontwikkeling en ‘made in Italy’, echt. Dat Made in Italy is echt een ding in Italië.

Het model dat Milano moest heten is namelijk niet made in Italy. De auto wordt geproduceerd in een Alfa Romeo-fabriek in het Poolse Tychy. En deze made in Italy-minister Urso zit in de ultrarechtse regering-Meloni namens de extreemrechtse nationalistische partij Fratelli d’Italia. Tja, dan weet je het wel. Die zijn protectionistisch, misschien nog protectionistischer dan Wilders. Bij Italiaanse politici is Made in Italy hun middlename I guess. Ehhh sorry, immagino. Als ik tenminste geen Engels maar Italiaans moet spreken. Het gekke is dat dit Italiaanse ministerie ‘Made in Italy’ heet en niet iets als Prodotto in Italia.

PR creëren

Het lijkt erop dat de bazen van Alfa Romeo, alweer een tijd onderdeel van het multinationale autoconcern Stellantis, de kritiek van de minister aangrepen om wat pr te creëren voor hun kersverse boreling. Dat heeft ie wel nodig ook. Zo’n Milano ehhh sorry Junior wordt, zoals elke nieuwe Alfa, haast alleen gekocht door Alfa-kenners annex -liefhebbers. Het merk is namelijk zo goed als dood – of: non-existent – voor niet-Alfisti. Zelfs in Italië, waar het merk onderaan de verkoopranglijst bungelt. Op de 21e plaats (tot en met maart 2024).

Daarom ook is elke vorm van extra publiciteit meegenomen. Alfa Romeo is namelijk wel opvallend snel meegegaan met de bezwaren van die Italiaanse minister, die ook maar wat riep toen hij openlijk fulmineerde tegen de naam Milano. Hij verwijst namelijk naar een wet uit 2003 die het verbiedt om Italiaans klinkende namen te geven aan niet-Italiaanse producten. Die wet is trouwens ingesteld door een regering met aan het hoofd ook een nationalist bij uitstek, Berlusconi.

‘Made in Italy’

Maar die wet gaat helemaal niet over Italiaans klinkende namen. Hij is gericht tegen producten, vooral etenswaren, die ten onrechte de indruk wekken uit Italië te komen, door een vlaggetje of de tekst ‘Made in Italy’ op hun verpakking, zoals de Volkskrant uitzocht.

Dat roept meteen de vraag op hoe Italiaans merken als Bertolli, Berini en Boretti zijn, alle drie buitengewoon bekend in Nederland.

Wat je van ver haalt…

Veel bedrijven, ook veel Nederlandse bedrijven, doen graag alsof hun merk uit het buitenland komt of een exotischere oorsprong heeft dan Tilburg of Schin op Geul. Wat je van ver haalt, is lekker en/of beter, denken ze waarschijnlijk. Conimex en New York Pizza komen ook gewoon uit Nederland. En een Italiaans klinkende naam is helemáál populair onder Nederlandse ondernemers, die hun merknaam graag willen opsieren met de glans van Ferrari, Pirelli en Nutella.

Maar we kunnen niet anders dan de bokken van de schapen scheiden. Daarom volgt hier de echte echte slash onechte-Italiaanse-merkenquiz in acht vragen. Enneee niet snel even gaan googelen hè. De antwoorden staan helemaal onderin.

De vragen

1. Je houdt vast van de lekkere dropstaafjes, dropgums en witte rolletjes van Italiano. Weet jij waar de naam Italiano vandaan komt?

2. Je houdt misschien van koken, sterker: koken is je passie, en daarom heb je een gigantisch vijfpitsfornuis van Boretti in de keuken. Weet je waar de naam Boretti vandaan komt?

3. Je houdt dus van kokkerellen en gebruikt olijfolie van Bertolli. Weet jij waar Bertolli-olijfolie vandaan komt?

4. Je zweert bij de Salata Dressings en Salata Slaversierders van Remia, en hun fritessaus vind je de lekkerste. Waar komt Remia vandaan?

5. Je houdt van mooie snelle auto’s, zeker van La Dolce Vita-auto’s, dus van auto’s waar ook nog het dakje af kan maar je wilt niet exorbitante bedragen ervoor betalen, en je kocht dus voor 20 mille een Fiat 124 Spider van zeven jaar oud. Weet je ook waar de Fiat 124 Spider vandaan komt?

6. Je hebt helemaal geen auto, je bent meer van de brommers en scooters. Een Berini bijvoorbeeld. Weet jij waar het merk Berini vandaan komt?

7. Je bent gek op het stroperigzoete citroendrankje limoncello en denkt echt dat Fiorito het beste limoncello-merk ter wereld is. 

8. Wat doen je kinderen graag op brood? Duo Penotti, twee smaken in één potti. Waar komt de naam Penotti vandaan?

De antwoorden

1. Italiano wordt gemaakt in Italië, maar het is een puur Nederlandse merknaam. De fabrikant, Liquirizia Amarelli dal 1731, is een snoepgigant genoemd naar de Italiaanse apotheker Giorgio Amarelli. Hij wist als een ware alchemist in 1731 van het sap uit de zoethoutwortel drop te maken. Ja esatto, drop is niet uitgevonden in Nederland maar in Italië. Drop is liquirizia in het Italiaans en iedereen daar, echt iedereen eet Amarelli. Maar in Nederland niet, daar heet de drop van Amarelli dus Italiano.

2. Boretti komt ondanks hun ook al zo Italiaans klinkende tagline ‘Passione in cucina’ uit Nederland, uit Amsterdam. Het bedrijf bestaat sinds 1995. ‘Met onze culinaire visie op de Italiaanse levenswijze streeft ons team van professionals continu naar het summum in kwaliteit, techniek en design,’ lees je op de website van Boretti, fabrikant van, naar eigen zeggen, ‘keukenapparatuur in uitzonderlijke Italiaanse stijl’.

3. Bertolli is sinds 2008 een merk van het Spaanse foodbedrijf Grupo SOS (ook het concern achter oliemerken als Carbonell en Carapelli) en daarvoor was het eigendom van Unilever, dat Bertolli tot het grootste olijfoliemerk wist te maken. Bertolli’s olijfolie wordt geperst uit Spaanse olijven.

4. Remia staat voor De Rooij´s Electrische Melangeer Inrichting Amersfoort. Het bedrijf werd in 1925 opgericht door Arie de Rooij en de fabriek verhuisde in 1951 naar Den Dolder. Remia vond in 1967 de fritessaus uit, een ‘gezondere’ variant van mayo, zeggen ze zelf.

5. De Fiat 124 Spider, sinds 2015 op de markt, is een Mazda MX-5 verpakt in een iets andere carrosserie. Dan lijkt het of ie een beetje lijkt op de allereerste Fiat 124 Sport Spider, die in 1966 is ontworpen door Pininfarina. Hij wordt niet in Italië gemaakt maar in Japan. Fiat Nederland prijst de auto op zijn website aan met: ‘De legendarische Fiat 124 Spider is terug: vijftig jaar later, en opwindender dan ooit.’

Maar de auto heeft dezelfde bodemplaat, hetzelfde interieur, dezelfde ramen en hetzelfde dak als de Mazda MX-5, en wordt ook gebouwd op dezelfde productielijn in de Mazda-fabriek in het Japanse Hiroshima. Onder de motorkap zit wel een Italiaanse Fiat-motor.

6. Berini heeft niets Italiaans maar is een Nederlands bromfietsmerk, opgericht in 1949 in Den Haag als fabrikant van hulpmotortjes voor fietsen (zogeheten click-on, bekend geworden als het eitje van Berini). De naam Berini is gevormd uit de eerste twee letters van de voornamen van oprichters BErnard Neumann, RInus Bruynzeel en NIco Groenendijk.

Het bedrijf profiteerde wel van de Italiaans klinkende bedrijfsnaam, want een Italiaans product zou beter verkopen. Dé concurrent destijds was (het Franse) Solex. In 1981 werd Berini overgenomen door een Zuid-Koreaans bedrijf, en het kwam in 1991 weer in Nederlandse handen. Het bedrijf levert in India geproduceerde scooters met modelnamen als Bella Milano, Napoli en Dolce Vita om een associatie met Italiaans design op te wekken. Dat lukt, te zien aan de aanprijzing van Berini-dealer Alblas Tweewielers in Rotterdam op zijn website: ‘De luxe Classic schreeuwt Italië en is van alle gemakken voorzien.’

7. Fiorito is een echt Nederlands merk limoncello, maar volgens de twee broers die het drankje maken, komt hun recept uit Italië, zeggen ze althans in ‘Ons verhaal’ op hun website. Daarover sprekende: oprichters Franco en Benno Fiorito, die dus wel Italiaanse roots hebben, kochten de URL fioritolimoncello.it, dus niet met Nederlandse maar met Italiaanse domeinextensie, maar die leidt je direct naar hun Nederlandstalige website. In het Italiaans is geen website over Fiorito te vinden.

Opmerkelijk weetje: begin 2022 gooide het duo Lil Kleine uit hun bedrijf na een veroordeling voor een geweldsincident in een nachtclub en het nieuws dat de rapper werd opgepakt wegens een nieuwe verdenking van mishandeling van zijn vriendin. Lil Kleine en diens manager Nathan Moszkowicz stapten in 2020 in het bedrijf als nieuwe aandeelhouders.

8. Penotti is net zo Italiaans als Berini. De naam Penotti staat voor PEters NOTenindustrie TIlburg. Op het etiket van het potti Penotti mag dan ‘ingredienti naturali’ staan, het is gewoon hazelnootpasta die sinds 1970 wordt geproduceerd door Marcel Peeters volgens een oud recept van zijn grootmoeder. De maker van Penotti huist vandaag de dag in het Brabantse Roosendaal.