Sinds Elsa von Freytag-Loringhoven a.k.a. de barones in 1917 een pisbak tot kunstwerk promoveerde (precies, het was niet Marcel Duchamp zoals lange tijd werd aangenomen), weten we dat ook alledaagse gebruiksvoorwerpen het tot kunst kunnen schoppen. Grote kunst. Sterker, het witte porseleinen urinoir in kwestie, getiteld Fountain en gesigneerd met ‘R. Mutt’ (een woordgrap met het Duitse Armut, armoede), werd begin déze eeuw uitgeroepen tot meest invloedrijke moderne kunstwerk ooit.
Dankzij Fountain kregen we ook het bed van Tracey Emin, de haai op sterk water van Damien Hirst en de met ducttape op de muur geplakte banaan van Maurizio Cattelan. Ik ben gek op de landschappen van Robert Zandvliet, de portretten van Robin de Puy en de spinnen van Louise Bourgeois, maar dat bed, die bak met haai en die banaan brengen kunst de straat op.
En andersom. Helemaal een zwak heb ik voor de Fiat Multipla, de auto uit 1998 die eruitziet als een dolfijn met olifantenoren. Ja precies, die met die vetrol. Zo’n beetje iedereen vindt de door Roberto Giolito ontworpen Multipla afstotelijk. Zij won elke Lelijkste Auto Aller Tijden-verkiezing die er maar werd uitgeschreven. Alles van waarde is weerloos, zeg dat. Maar het MoMa in New York haalde in 1999 de Multipla wel het museum binnen als ‘iconische auto en toonbeeld van highly innovative design’. Terecht, duh.
Niet dat dat verschil maakt, want iedereen blíjft maar afgeven op de Multipla. Doet haar steevast af als Multibah of Multiplaag. Niemand verdiept zich in de schoonheid van deze auto. Niemand ziet in de Multipla het duende, de expressieve ziel en de Modigliani-lijnen.
Ho, wacht, niemand? Jawel toch wel iemand. In het najaar van 2023 opende in Amsterdam Bar Dancing Multipla haar deuren, genoemd naar de Multipla maar ook ingericht naar het principe van de Multipla, zoals mede-oprichter Joost Aartsen in Het Parool uitlegt. [lees verder na afbeelding]
‘Het is de mooiste en lelijkste auto tegelijkertijd (…) Het design is veel interessanter dan mensen denken, het is een typisch voorbeeld van function over form én fun over fancy.’
En dat principe zit ‘m erin dat de ‘rauwe ruimte is opgepoetst tot een gezellig restaurant waar je vooral lekker kan eten en plezier maken’. Buiten het ‘Italiaanse dansrestautant’ staat een heuse Multipla, en sinds kort (voorjaar 2024) zelfs twee.
En in Autoweek van 6 april 2024 verscheen een artikel waarin auteur Elco van der Meer bezitters van een Multipla vraagt naar hun ervaringen met de auto, met de kop ‘Praktijkervaring Fiat Multipla: met de kennis van nu’. Een wonderbaarlijk positief getoonzet artikel.
Het tij lijkt dus te keren voor de Multipla. Fiat schijnt zelfs de naam Multipla weer in te zetten voor een geheel nieuw model, volgens het AD een ‘grotere Panda’, lees ik in het AD-stuk ‘Lelijkste auto ter wereld’ keert terug, maar veel is anders. Ja, toch weer dat ‘lelijkste auto ter wereld’. Zucht. En die nieuwe Multipla lijkt eerder een zoveelste dikke Kia of Peugeot dan een, ja, dan een Multipla.
Soit, de Multipla oogt anders dan iedereen gewend is. Maar domweg afkeuren, daar is geen kunst aan. In deze tijd van oorlog, vluchtelingencrises, xenofobie, terroristische aanslagen, polarisatie, vervaarlijk opkomend PVV-populisme en alle andere dagelijkse ellende kunnen we niet anders dan de woorden van filosoof en kunsthistoricus Steven ten Thije ter harte nemen: ‘Het leren genieten van uitdagende kunst versterkt de samenleving doordat het ons helpt open te staan voor het publieke, voor de ander’.
Je verdiepen in een auto, in openbaar kunstbezit in dit geval, voorkomt oorlog en tweespalt. Ja, zeg dat, pure magie, die Multipla. Precies zoals die pisbak van Elsa von Freytag-Loringhoven die honderd jaar geleden kunst werd. De Fiat Multipla is, als briljante auto en uitdagende kunst, hét middel tegen polarisatie. Je hoeft alleen maar goed te kijken, en te zien.
Comments
Wat een geweldige geschiedenis! 🙂