Het dopaminekartel maakt ons kapot – Narcos en Griselda zijn kinderspel hierbij vergeleken

Vroeger, nog niet zo gek lang geleden, had je grofweg twee soorten mensen: degenen die zich verdiepen in Kunst – dat kost wat moeite maar levert veel op – en degenen die zich overgeven aan Entertainment.

Die laatsten raakten jaar in jaar uit in de meerderheid.

Kunst werd kleiner en werd langzaam maar zeker opgeslokt door Entertainment, dat juist elk jaar groter werd. In Nederland door de talpaïsering en sbs-isering, maar in elk Westers land heb je overal opduikende en cultuu… eh gazonondergravende John de Mollen, eindeloze Joop van den Endes en ongehoorde dan wel te veel gehoorde wappies en mafklappers.

Maar toen, met de Silicon Six, kwam Afleiding op. En die vrat Entertainment met huid en haar op. Overal ter wereld, waar je ook gaat, waar je ook staat. 

En toen Afleiding eenmaal groot werd, werd die op haar beurt weer opgeslokt door Verslaving. Met als gevolg dat we nu, anno 2024, worden overheerst door het dopaminekartel.

Eén Instagrammetje coke is niet het probleem, maar al die miljarden grammetjes maken samen ettelijke miljoenen kilo’s. En de kartels verdelen de markt.

Als je denkt dat Medellín Godmother Griselda Blanca veel geld verdiende, aan haar Colombiaanse coke, think again. 

Jaja, een Netflix-productie. Maar de miniserie geeft een goed inzicht hoe de techmogols jou en mij in hun greep krijgen en houden. Vervang alleen de coke door digitale dopamine en je bent er.

Pablo Escobar zei dan wel over haar ‘De enige man waar ik ooit bang voor ben geweest was een vrouw die Griselda Blanco heette’ maar wat zij bestierde was kinderspel vergeleken bij de digitale maffia. Zowel in geld als in impact en ellende.

Dit model, dat wordt gebruikt voor drugs- en andere verslavingen, is naadloos toepasbaar op de culturele trend. En dit kan eeuwig doorgaan omdat het hier niet over mode gaat en ook niet over wat mooi is en wat niet, nee, het gaat over neurochemie, wat er gebeurt in je hersenen. Je hersenen belonen deze korte uitbarstingen van afleiding doordat het neurochemische stofje dopamine vrijkomt dat je een goed gevoel geeft, zodat je de stimulus wilt herhalen. En nog een keer. En nog een keer. En nog een keer.

En die elk jaar groter en machtiger wordende Silicon Six – Amazon, Apple, Facebook (Meta), Google, Microsoft en Netflix – én TikTok en SnapChat en X zijn te groot en machtig om te stoppen. 

Of niet?

Spoiler alert: nee. Toch niet. Maar lees daarvoor dit even schrijnende als overtuigende stuk – The State Of The Culture, 2024 – van Ted Gioia, gepubliceerd in zijn Substack-nieuwsbrief The Honest Broker.

Zelfs het domste entertainment is Shakespeare vergeleken met de dopaminecultuur. Je hebt Hamlet niet nodig, een foto van een hamburger volstaat. Of een video van iemand die aan het tutten is, of een huisdier dat er maf uitziet. We kijken geen hele film meer, maar een eindeloze reeks video’s van 15 seconden. In plaats van een symfonie van Mahler hoor je een hapklaar melodietje, begeleid door zo’n korte video – net genoeg voor een snelle dopaminehit. En niet meer dan dat. Dit is de nieuwe cultuur. Niet Cultuur met een hoofdletter C, en zelfs niet hersenloos entertainment – ze worden allebei vervangen door dwangmatige activiteit.
Erwin WijmanHet dopaminekartel maakt ons kapot – Narcos en Griselda zijn kinderspel hierbij vergeleken

Comments

  1. Philipp

    Wat een geruststelling. In elke grafiek van Ted Gioia zit ik bij de ‘Slow Traditional Culture’. Doe aan geen enkele sport, lees alleen maar ‘De Groene Amsterdammer, soms een filmpje, genoeg muziek CD’s tot mijn beschikking, mijn huis vol met kunst (anders hebben we nog de vele musea), schrijf regelmatig lamge stukken en ben gelukkig (en trouw) met de liefste vrouw van de wereld.

    God, wat klinkt dat saai. Maar het is niet anders. Dopamine? Mijn enige Dopamine zal waarschijnlijk Twitter betreffen. Maar dat is dan ook voor mij het juiste medium waar ik alleen maar mensen en collega’s volg die iets interessants te melden hebben. En in alle eerlijkheid: de documentaire ‘Stop Making Sense’ heb ik twee keer in de bioscoop gezien. Mijn hart maakte sprongen en had moeite om niet mee te zingen of te gaan dansen.

    Griselda was niet meer dan vermakelijk. Narcos trouwens wel iets meer. Neen, ik ga bewust niet mee in de stroom van dopamineprikkels. Wellicht is het de leeftijd. Misschien ben ik wel verstandig of laat ik mij niet gek maken. Zo makkelijk kan het zijn. Voor iedereen.
    Altijd heerlijk aan het lezen, de Kunsthal bezoeken voor Ai Weiwei, prachtige tentoonstellingen bezocht in Berlijn in het Alte National Museum of Sammlung Scharf-Gerstenberg, genieten van Kiefer in Voorlinden of de Jazz-musicus Sam Greenfield in Club Dauphine. Aanwezig zijn in het concertgebouw als Jaap van Zweden de achtste van Brückner dirigeert.

    Laven aan schoonheid, kunst en cultuur, literatuur. In alle rust. Geen dwangmatige activiteit. Bewust.

    1. Author
      Erwin Wijman

      Dat doe je goed Philipp. Hier likewise. Veel muziek, Concertgebouw vaak Zaterdagmatinee, Paradiso, Melkweg, Tolhuistuin, Muziekgebouw ah IJ, bioscopen (Stop Making Sense in Studio/K gezien, heerlijke en inderdaad erg aanstekelijke film), musea in Nl en elders (ik moet nog naar Münster!), theaters. Veel lezen. Nou ja. Maar ook X, LinkedIn, Facebook, Instagram, SnapChat, TikTok, WhatsApp en you name it 🙂

Leave a Comment

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.