Lemma ‘doos’, klik om te lezen
Van Dale denkt dat ‘Buiten de doos denken’ goed Nederlands is. Dat is niet zo. Maar het staat wel in de nieuwe Dikke Van Dale, de vijftiende editie. En die wordt door Van Dale Uitgevers gelanceerd met daverende trommels en trompetgeschal.
Van Dale is de norm, stellen de ‘schatbewaarders van de Nederlandse taal’ op hun website. Ik citeer: ‘In een (internet)wereld met een stortvloed aan informatie, vaak rijp en groen door elkaar, willen gebruikers van het woordenboek in één oogopslag relevante enbetrouwbare informatie over onze woordenschat en ons taalgebruik kunnen vinden.’
Kloppen
Dat klopt. Dat wil je, als lezer. En Van Dale mag erover opscheppen. Maar dan moet het wel echt allemaal kloppen wat er in je Dikke van Dale staat.
En dat is niet het geval.
‘Buiten de doos denken’ wordt in Van Dale opgenomen als een van de 5.869 ‘nieuwe uitdrukkingen, formules, vaste verbindingen, spreekwoorden en citaten’
De nieuwe Van Dale in driedelig wit
die zijn toegevoegd in de net verschenen vijftiende editie. In een wervende tekst op de website noemt Van Dale de uitdrukking expliciet als voorbeeld: ‘out of the box denken en ook buiten de doos denken.’
Plat
Maar ‘buiten de doos denken’ is helemaal niet een veel voorkomende uitdrukking in het Nederlands (ook al staat ie dan op Google). Het klinkt ook niet, het klinkt zelfs plat.
De uitdrukking Thinking outside the box hebben we te danken aan een beroemd raadsel, beter gezegd de oplossing van dat raadsel: de negen-stippen-puzzel. 
De verraderlijke puzzel schijnt in de jaren zestig bij Walt Disney Company bedacht te zijn. De opgave: verbind de negen punten in het vierkant door vier rechte lijnen te trekken zonder je pen van het papier te halen. De enige manier waarop dat is door buiten de kaders te treden. Buiten the box, outside the box dus.
Minachtend
Box betekent kader. Niks doos, dus. Doos klinkt in het Van Dale-verzinsel ook heel ergens anders naar, het klinkt naar kut. Of vrouw. En dan niet op een fijne manier maar op een minachtende manier. Van Dale zegt het zelf in zijn definitie van doos. Betekenis 7 is ‘inf. vagina’ (informeel oftewel vulgair), en betekenis 8 is ‘vrouw’ (ook weer informeel) ‘vgl. trut’.
Kortom, ‘Buiten de kaders denken’ of zo je wilt ‘Buiten het kader denken’ is de enige goede vertaling. Niet dat het internet maatgevend is, integendeel (al schijnt Van Dale te denken van wel), maar ‘Buiten de kaders denken’ heeft ook ruim drie keer zoveel hits op Google als die rare doos-uitdrukking, namelijk 3670.
Geachte meneer Van Dale, haalt u die rare doos-vertaling weer uit uw Van Dale?